Οι αρχές της μάθησης

Η γνώση των αρχών της μάθησης από μέρους του εκπαιδευτικού συμβάλλει αποφασιστικά στην επίτευξη του κατάλληλου μαθησιακού κλίματος ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και τους μαθητές και παράλληλα δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για τη διευκόλυνση της αφομοίωσης του γνωστικού αντικειμένου από πλευράς μαθητών. Ειδικότερα, οι αρχές της μάθησης συνοψίζονται ως ακολούθως:

1. Το επίκεντρο της διδασκαλίας είναι οι μαθητές

Η εκπαιδευτική διεργασία ξεκινά από τους μαθητές και ειδικότερα από όσα εκείνοι χρειάζονται και είναι σε θέση να αφομοιώσουν. Οι μαθητές καθίστανται συνυπεύθυνοι με τον εκπαιδευτικό για την πορεία της μάθησης και αποτελούν σημαντικούς συντελεστές της. Μέσα από τη συμμετοχή των μαθητών στη διαδικασία της μάθησης ενεργοποιείται το ενδιαφέρον τους και οι ίδιοι αποκτούν ισχυρά κίνητρα για την πρόοδό τους.

2. Η σκέψη συνδυάζεται με την πράξη

Η σύνδεση των θεωρητικών γνώσεων με την πρακτική εφαρμογή τους εγγυάται την επαρκέστερη αφομοίωση του γνωστικού αντικειμένου από τους μαθητές. Ο λεγόμενος «κύκλος της μάθησης» περιλαμβάνει 4 στάδια:
α. ο μαθητής, βασιζόμενος στην εμπειρία και τις γνώσεις του, ετοιμάζεται να λάβει αποφάσεις και να εφαρμόσει στην πράξη όσα έχει μάθει,
β. Ο μαθητής δρα αντιμετωπίζοντας νέες εμπειρίες,
γ. Ο μαθητής εξετάζει τις εμπειρίες που απέκτησε υπό νέα οπτική γωνία, κατανοώντας τη σημασία τους και εξάγοντας συμπεράσματα και
δ. Τα συμπεράσματα του μαθητή υποβάλλονται εκ νέου σε συστηματική νοητική επεξεργασία, όπου οι εμπειρίες διασυνδέονται με τα θεωρητικά δεδομένα, οπότε και ο μαθητής διαμορφώνει νέες αποφάσεις για δράση.

3. Η ευρετική πορεία προς την κατάκτηση της γνώσης

Η ευρετική πορεία προς την αφομοίωση της γνώσης πραγματώνεται μέσω της αλληλεπίδρασης των μαθητών με την προβλεπόμενη ύλη του εκάστοτε μαθήματος. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται, όταν οι γνώσεις και οι εμπειρίες των μαθητών συναρτώνται με το περιεχόμενο της διδακτέας ύλης. Έτσι, οι μαθητές συνειδητοποιούν τη χρησιμότητα της μάθησης και διαλέγονται με την ύλη, με αποτέλεσμα να κινητοποιείται το ενδιαφέρον τους, ώστε να συμπληρώσουν τις τυχόν ελλείψεις τους.

4. Η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης των μαθητών

Όλες οι ενσωματωμένες γνώσεις και παραδοχές μας υπόκεινται σε συνεχή έλεγχο, προκειμένου να εξακριβωθεί η ορθότητά τους. Οι μαθητές, ενθαρρυνόμενοι να διερευνούν διαρκώς όσα διδάσκονται (θεωρίες, δεδομένα, κανόνες, πρακτικές), ασκούνται στην κατανόηση ότι όλα αυτά προσλαμβάνουν διαφορετικό περιεχόμενο, ανάλογα με το πρίσμα υπό το οποίο εξετάζονται και ανάλογα με τις συνθήκες μέσα στις οποίες διαμορφώνονται. Η κριτική σκέψη στοχεύει στην αναζήτηση των αιτιών, στην ανάδειξη της συνθετότητας των διερευνήσεων και στον επανέλεγχο των απόψεων.

5. Η ουσιαστική αλληλεπίδραση εκπαιδευτικών - μαθητών  
  
Η μάθηση αποτελεί συνάρτηση της επικοινωνίας διδάσκοντα – διδασκομένου. Οι μαθητές μαθαίνουν από τον εκπαιδευτικό γνώσεις, τρόπο σκέψης και στάσεις ζωής. Όμως και ο εκπαιδευτικός διδάσκεται μέσα από τη σχέση που αναπτύσσει με τους μαθητές του: εμπλουτίζει τις απόψεις του μέσα από τις αντιδράσεις των μαθητών, ιδιαίτερα απ΄ όσους έχουν θετική στάση έναντι της μαθησιακής διεργασίας. Βεβαίως, για την εξασφάλιση αμφίδρομων σχέσεων καθηγητών – μαθητών απαιτείται και το κατάλληλο μαθησιακό κλίμα μεταξύ τους.