Η φιλοσοφία των μορφών διδασκαλίας

1. Η δασκαλοκεντρική διδασκαλία 

Το επίκεντρο αυτής της φιλοσοφίας είναι ο εκπαιδευτικός που θεωρείται ως αυθεντία μέσα στην τάξη, αφού εκείνος παρέχει τη γνώσης στους μαθητές. Η ουσιώδης αρχή που ασπάζονται οι υπέρμαχοι αυτής της μορφής διδασκαλίας είναι ότι οι μαθητές προσαρμόζονται στον τρόπο σκέψης και τον ρυθμό του δασκάλου.
Τα κύρια χαρακτηριστικά της δασκαλοκεντρικής διδασκαλίας είναι:

Η μεταφορά γνώσης από τον εκπαιδευτικό,
Η προσφορά όσο το δυνατόν περισσοτέρων γνώσεων,
Ο απόλυτος προγραμματισμός της διδασκαλίας,
Ο περιορισμός της αυτενέργειας των μαθητών,
Η έμφαση στην άσκηση της μνήμης και την αποστήθιση,
Η εμμονή στην επανάληψη,
Η χρησιμοποίηση εξωτερικών αμοιβών στους μαθητές εκ μέρους του εκπαιδευτικού,
Η εστίαση του ενδιαφέροντος στη γνωστική ανάπτυξη των μαθητών,
Η αξιολόγηση του αποτελέσματος της μαθησιακής διαδικασίας.

2. Η μαθητοκεντρική διδασκαλία

Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος αυτής της προσέγγισης βρίσκεται ο μαθητής. Οι θιασώτες αυτής της φιλοσοφίας καλούνται να μεριμνήσουν α. για το τι πρέπει να μαθαίνει ο μαθητής, β. για το τι ενδιαφέρεται να μάθει ο μαθητής, γ. για το τι μπορεί να μαθαίνει ο μαθητής και δ. για το πώς και πότε πρέπει να μαθαίνει κάτι ο μαθητής. Η βασική αρχή των μαθητοκεντρικών μεθόδων είναι η ενσυνείδητη συμμετοχή των μαθητών κατά την υλοποίηση της διαδικασίας της μάθησης. Τα κύρια χαρακτηριστικά της μαθητοκεντρικής διδασκαλίας είναι:

Η ενεργητική συμμετοχή των μαθητών στη μαθησιακή διαδικασία,
Η προσφορά στους μαθητές των απαραίτητων γνώσεων, ώστε εκείνοι να μάθουν να προεκτείνουν μόνοι τους τις γνώσεις τους,
Η παρακολούθηση από τον εκπαιδευτικό της δραστηριότητας των μαθητών (που επιλέγουν το πλαίσιο της εργασίας τους) και η παρέμβασή του μόνο στην περίπτωση που οι μαθητές το ζητήσουν,
Η καλλιέργεια της μάθησης βάσει ανακαλυπτικών τεχνικών,
Η καλλιέργεια στους μαθητές εσωτερικών κινήτρων μάθησης,
Η ισότιμη εστίαση του ενδιαφέροντος στη γνωστική και συναισθηματική ανάπτυξη των μαθητών,
Η αξιολόγηση της διαδικασίας και όχι τόσο του αποτελέσματος της μάθησης.

3. Η ομαδοκεντρική διδασκαλία

Πρόκειται για μια μετεξέλιξη της μαθητοκεντρικής διδασκαλίας, με τη διαφορά ότι οι μαθητές τοποθετούνται στο επίκεντρο της μαθησιακής διαδικασίας όχι ως άτομα, αλλά ως ομάδες ατόμων. Η επικρατούσα αρχή είναι η ανάπτυξη της δυναμικής των ομάδων. Τα κύρια χαρακτηριστικά της ομαδοκεντρικής διδασκαλίας είναι:

Η συγκρότηση ομάδων από τον εκπαιδευτικό,
Ο συντονισμός των δραστηριοτήτων των μαθητών από τον εκπαιδευτικό,
Η ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού και του ερευνητικού πνεύματος των μαθητών,
Η ομαλή συνεργασία των μελών κάθε ομάδας,
Η ύπαρξη διακριτών ρόλων των μαθητών μέσα στο πλαίσιο των ομάδων.

4. Η συμμετοχική διδασκαλία

Το ενδιαφέρον των υποστηρικτών της συμμετοχικής διδακτικής φιλοσοφίας είναι η συνεργασία των μαθητών με τον εκπαιδευτικό, αλλά και η συνεργασία των μαθητών μεταξύ τους. Στη συμμετοχική διδασκαλία υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στην παρέμβαση του εκπαιδευτικού και στην ενεργητική συμμετοχή των μαθητών στην πορεία της διδασκαλίας. Οι μαθητές εμπλέκονται σε μια ενεργητική διαδικασία μάθησης, η οποία εμπεριέχει την κατασκευή του νοήματος των πραγμάτων μέσα από διαπροσωπική συζήτηση και επικοινωνία. Τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της μορφής διδασκαλίας είναι:
Η μη τήρηση μιας αυστηρά προγραμματισμένης διδασκαλίας με προκαθορισμένη πορεία και ρυθμό,
Η συνεργασία του εκπαιδευτικού με τους μαθητές και η καθοδήγησή τους, όταν εκείνοι το ζητήσουν ή όταν ο ίδιος το κρίνει απαραίτητο,
Η καλλιέργεια δεξιοτήτων των μαθητών, πέρα από την απόκτηση γνώσεων, οι οποίες επιτρέπουν σ’ αυτούς να ερευνούν τη γνώση στηριζόμενοι στις προσωπικές τους δυνάμεις,
Ο προσανατολισμός της διδασκαλίας όχι μόνο στη μετάδοση γνώσεων, αλλά και στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των μαθητών.